بررسی روند گسترش شهر کرمان از دوره صفوی تا پایان دوره قاجار

پایان نامه
چکیده

شهر کرمان که یکی از شهرهای باستانی ایران به شمار می آید، به واسطه قرار گرفتن در مسیر راه های ارتباطی از دوره هخامنشی به بعد نقش مهمی در سیستم سیاسی- اقتصادی، ایفا نموده است. این شهر در آغاز شکل گیری بر روی تپه های مرتفعی در شرق شهر کنونی شکل گرفت. از گذشته ی این شهر تا دوره هخامنشی به واسطه فقدان کاوش ها، اطلاعات دقیقی در دست نیست، از دوره هخامنشی هم اشارات کوتاهی به آن شده است، و فقط به ذکر نام کارمانیا و معادن آن بسنده گردیده است. از دوره طولانی مدت اشکانی هم فقط از پادشاهی به نام بلاش در این شهر نام برده شده که به دست اردشیر یکم کشته شده است. نام اردشیر بر روی یکی از دژهای کرمان و نیز یکی از نامهای قدیم کرمان به نام بردسیر باقی مانده است. از سه سده نخست دوره اسلامی ساختارهای شهر کرمان چیز زیادی در دست نیست و فقط از زمان سامانیان است که منابع بیشتری در دسترس است و شهر گسترش یافته است. با ساخت مجموعه ای، از بناهای مختلف حداکثر اطلاعات ما از این شهر است. در زمان آل بویه این شهر به تصرف آنان در آمد، اما از ساختار شهر چیز زیادی نمی دانیم. در زمان سلجوقیان که شاخه ای از آنان بر کرمان حکم می راندند، شهر دستخوش تحولات بنیادین می شود و در غرب شهر کهن(در ربض شهر) مسجد جامع و محله ای نیز در کنار آن ساخته شد. از این دوره به بعد مجموعه های آرامگاهی در شمال شهر ساخته شدند و در زمان غزان و قراختاییان و آل مظفر و تیموریان تغییراتی در شکل شهر به وجود آمد که گسترش شهر در این دوره ها عموماً در جهات گوناگون بوده است. تا اینکه که در نهایت در دوره تیموری گسترش شهر از سمت غرب شکل می گیرد. این تغییرات توسط سلسله صفویه تکمیل گردید و با ساخت مجموعه گنجعلی خان که الگویی از مکتب صفوی اصفهان بود و ایجاد «شهر نو» در جای شهر تیموری؛ پیگیری گردید. در این دوره شهر در چند مرحله گسترش یافت، ابنیه عمومی و مذهبی و رفاهی مانند: بازارها و مساجد و مدارس و آب انباها و حمام ها ساخته شد که عموماً روند گسترش، در سمت غرب شهر بوده است. ساخت مجموعه گنجعلی خان در سمت غرب شهر و نوسازی محله ها و ایجاد کوشک هایی توسط حاکمان محلی در غرب شهر و نیز محله هایی در شمال مجموعه گنجعلی خان و بازاری در مسیر غربی- شرقی شهر و نیز بازار و مجتمع رفاهی در جنوب مجموعه گنجعلی خان به سمت جنوب شهر، بخشی از این تحولات در این دوره بود. در زمان قاجاریه نیز سمت و سوی گسترش شهر به سمت غرب است که با تخیب بخشی از خصار شهر و ساخت مجموعه ارگ حکومتی در غربی ترین بخش شهر و در شمال-غربی ارگ دوره صفوی که در زمان آغامحمدخان با خاک یکسان گردید، این روند چشمگیرتر است. مجموعه های این دوره مانند؛ ابراهیم خان ظهیرالدوله، وکیل و آقا علی که در مسیرهایی مرتبط با بخش غربی شهر بودند ساخته شدند، شواهد نشان می دهند که این مجموعه ها الگویی از ساختار شهری دوره صفوی یا سبک اصفهانی را دارند. موضع گیری های مذهبی نیز در ساخت مجموعه های متأخرتر نقش عمده ای را ایفا می کند. در دوره قاجار، بازارهای شرقی- غربی شهر در مسیر بازار دوره صفوی تکمیل شدند و با ساخت دو دروازه که یکی در بخش غربی شهر قرار دارد، ویک میدان در غرب شهر، مسیر ارتباطی نیز در راستای گسترش شهر، از مسجد جامع و دروازه مسجد در شرق تا دروازه ارگ در سمت غرب ساماندهی گردید. ساختار کلی گسترش شهر در این دوره با رعایت برخی از موارد پیش گفته، نشان می دهد که الگوی گسترش شهر به سمت غرب شهر بوده است، اما الگوهای مذهبی، کمبود زمین در پیرامون مجموعه گنجعلی خان و نیز ساخته شدن کهندژ حکومتی دوره قاجار، از موانع عمده ای بودند که ساخت محله ها و مجموعه ها را پیرامون الگوی شهر دوره صفوی با تا حدودی با محدودیت مواجه کردند.

۱۵ صفحه ی اول

برای دانلود 15 صفحه اول باید عضویت طلایی داشته باشید

اگر عضو سایت هستید لطفا وارد حساب کاربری خود شوید

منابع مشابه

سیر تحول نقوش انسانی در کاشی‌کاری حمام‌های تاریخی شهر اصفهان از دوره صفوی تا پایان دوره قاجار

The bathrooms were assumed as locations for presence of various classes of society in the past time and walls of baths were decorated with motley tiles and various designs. The human designs drawn on these tiles are deemed as one of the most conspicuous elements that reflect social, cultural, and artistic conditions in community These motifs with various themes and ways of different design had ...

متن کامل

بررسی اثر نومادیسم بر ساختار نظامی ایران از دوره صفوی تا اواخر دوره قاجار

کوچ‌نشینان در طول سه هزار سال گذشته همواره نقش فعالی در امور سیاسی و پاسداری از مرزهای ایران به عهده داشته‌اند. جامعه عشایری ایران در طی همجواری خود با جوامع روستایی و شهری دارای انواع تعاملات مسالمت‌آمیز و گاه خشونت‌آمیز بوده است. سران ایل‌های جامعه عشایری در برانداختن و تشکیل حکومت-های پیشامدرن در ایران نقش مؤثری داشته‌اند، تا آنجا که برخی محققان جامعه عشایری و نظام ایلی را یکی از موانع شکل‌گ...

متن کامل

سیر تحول نقوش انسانی در کاشی کاری حمام های تاریخی شهر اصفهان از دوره صفوی تا پایان دوره قاجار

درگذشته، حمام ها مکانی برای حضور اقشار مختلف جامعه بودند و دیوار حمام ها با کاشی های الوان و نقوش متنوع زینت یافته بود. نقوش انسانی ترسیم شده روی این کاشی ها، یکی از شاخص ترین عناصر منعکس کننده شرایط اجتماعی، فرهنگی و هنری جامعه هستند. این نقوش با مضامین متنوع و شیوه های طراحی متفاوت همواره موردتوجه قرار داشته اند. در این مقاله، با هدف بررسی نقوش انسانی ترسیم شده بر کاشی کاری حمام های تاریخی شه...

متن کامل

روابط فرهنگی ایران و آلمان از عصر صفوی تا پایان دوره قاجار بازخوانی مدارک منتشرشده و رهیافتی به اسناد جدید

در این مقاله، به مهم‌ترین مسائل روابط فرهنگی ایران و آلمان از عصر صفویه تا پایان دوران قاجار پرداخته شده است؛ روابطی که هیچ‌گاه از تأثیرات دیپلماسی دو دولت نیز برکنار نبود. در این‌جا با ارائه گزارشی مستند از تاریخ روابط میان این دو دولت، تعاملات فرهنگی دو ملت و تأثیر و تأثراتی که ممکن بود از یکدیگر پذیرفته باشند، بر اساس 25 سند منتشرنشده مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است، اگرچه هر از چند گاهی، ...

متن کامل

بررسی اثر نومادیسم بر ساختار نظامی ایران از دوره صفوی تا اواخر دوره قاجار

کوچ نشینان در طول سه هزار سال گذشته همواره نقش فعالی در امور سیاسی و پاسداری از مرزهای ایران به عهده داشته اند. جامعه عشایری ایران در طی همجواری خود با جوامع روستایی و شهری دارای انواع تعاملات مسالمت آمیز و گاه خشونت آمیز بوده است. سران ایل های جامعه عشایری در برانداختن و تشکیل حکومت-های پیشامدرن در ایران نقش مؤثری داشته اند، تا آنجا که برخی محققان جامعه عشایری و نظام ایلی را یکی از موانع شکل گ...

متن کامل

گرافیک نقوش پارچه های ایرانی از دوره صفوی تا پایان دوره قاجار

چکیده: در این پژوهش با بررسی و طبقه بندی و تحلیل گرافیک نقوش به کاررفته در پارچه های دوران صفوی تا پایان قاجارو همچنین تطبیق نمونه ها با سنت تصویری گذشته ایرانی ،انواع گوناگون این نقوش از میان مدارک تصویری موجود بازشناسی شده است که نشان می دهد اوج هنر بافندگی ایران را می توان در این دو دوره دید، دسته بندی کلی این نقوش گواه این است که نقوش این دوران به طور وضوح به دو گروه نقوش تجریدی و نقوش واق...

15 صفحه اول

منابع من

با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید

ذخیره در منابع من قبلا به منابع من ذحیره شده

{@ msg_add @}


نوع سند: پایان نامه

وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه بوعلی سینا - دانشکده هنر

میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com

copyright © 2015-2023